Frásøgn frá fundi um rúsevnisstøðuna í Føroyum

Fundurin var 4. fundur um rúsevnisstøðuna í Føroyðum og varð hildin á Fólkaheilsuráðnum tann tann 02. juni 2010. 

Á fundi vóru umboð fyri Løgregluna, Heilsumálaráðið, Innlendismálaráðið, Bláa Kross, 

Heilbrigdið, Gigni, Barnaverndarstovuna, SSP-samstarvið, Landsapotekarin, Náttarravnarnar og 

Fólkaheilsuráðið.  

Nøvnini á teimum, sum vóru á fundi:  

Karen Marie Olesen – fúti, Løgreglan 

Peter Thaysen – politiinspektørur, Løgreglan 

Bergleif Brimvík – politikommiserur, Løgreglan 

Áki G. Olsen – narkoløgreglumaður, Løgreglan 

Katrin Gaard - fulltrúi, Heilsumálaráðið 

Nella Festirstein – deildarstjóri, Innlendismálaráðið 

Olga Magnussen – leiðari, Blái Krossur Føroya 

Jóngerð Nielsen, Blái Krossur Føroya 

Árni Rein, Heilbrigdið 

Bjarta Vilhelm – leiðari, Gigni og Fólkaheilsuráðið 

Oddbjørg Balle – leiðari, Barnaverndarstovan 

Óli Rubeksen – ráðgevi, SSP-samstarvið 

Richard Schwartson – samskipari, Landsapotekarin 

Philip Johnsen, Náttarravnarnir 

Pál Weihe - formaður, Fólkaheilsuráðið 

Jens Jensen – løgreglumaður, Fólkaheilsuráðið og Løgreglan 

Kári Rasmussen – kommunulækni, Fólkaheilsuráðið 

Tórfinn Højgaard – lærari, Fólkaheilsuráðið 

Hannilena Jacobsen – økonoma, Fólkaheilsuráðið 

Marjun Berg – deildarleiðari, Fólkaheilsuráðið 

Katrin Mørkøre – samskipari, Fólkaheilsuráðið 

Malan Egholm – projektleiðari, Fólkaheilsuráðið 

Erika L. Petersen – skrivari, Fólkaheilsuráðið 

Evni á fundinum var rúsevnisstøðan í Føroyum. 

Formaðurin í Fólkaheilsuráðnum bjóðaði øllum vælkomin til hendan fundin um, hvussu støðan 

viðvíkjandi rúsevnum í Føroyum er nú. Hann vísti til ein fund millum løgregluna, tollvaldið, 

Fólkaheilsuráðið og Heilsumálaráðið, sum hevði verið stutt undan hesum fundinum. Skrivlig 

frásøgn frá hesum fundinum varð býtt út – sí endan av hesi frágreiðing.  

Ymsu felagsskapirnir og stovnarnir høvdu síðani orðið.  2 

Blái Krossur Føroya og Heilbrigdið 

Heildarmetingin varð, at tað er eitt vaksandi blandingsmisbrúk millum tey, sum koma á 

viðgerðarstovnarnar Bláa Kross og Heilbrigdið. Heilbrigdið metti, at tað vóru áleið 35% , ið vóru 

blandingsmisbrúkarar, og 10% av blandingsmisbrúkarunum vóru hashnýtarar. Ein minni partur 

nýtti so amfetamin og ekstacy. Tablettmisnýtarar vóru tó framvegis til staðar. Blákrossheimið 

hevur seinastu árini sæð eina støðuga øking av yngri fólki, sum leita sær viðgerð. Sambært 

ársfrágreiðingina vóru 24 fólk yngri enn 30 ár í viðgerð í 2009. Hetta er ein støðug øking, tí í 

2006 vóru tað einans 4 fólk í hesum aldursbólki. 

Náttarravnarnir

Náttarravnarnir greiddu frá, at okkurt var hent, tí at harðskapur er meira vanligur nú í 

náttarlívinum, og hetta kundi týtt uppá, at fólk vóru ávirkaði av øðrum enn alkoholi. 

Barnaverndarstovan

Barnaverndarstovan greiddi frá, at umleið 1% av málunum, sum tey hava, snúgva seg um 

rúsevnistrupulleikar sum ein part av trupulleikanum. Tey hava 5 ung fólk á stovni í Danmark til 

viðgerðar. 

SSP-samstarvið

SSP-samstarvið (Óli Rubeksen)  sá rúsevnistrupulleikan sum ein part av tí vanliga 

trupulleikanum við atferðartrupulleikum millum ung, ella tað tey rópa ‘risk behaviour’. 

Løgreglan

Løgreglan nevndi trupulleikan við Ritalin. Hann hevur verið umrøddur áður, og tað er tann 

trupulleikin, at summi av teimum, sum fáa skrivað Ritalin út fyri sálarsjúku, selja tað til onnur. 

Hetta eru tað fleiri ábendingar um og tosað varð tí um, hvat er til ráða at taka, eitt nú, um tað ber 

til at stýra útskrivingunum neyvari. Í hesum sambandi greiddi Heilsumálaráðið frá, at tey høvdu 

samband við psykiatriska depilin til tess at fáa gjørt okkurt við hesa misnýtslu av resept 

heilivági. 

Landsapotekarin

Apoteksverkið greiddi frá, at tað var ein ávísur flutningur  av potentiellum rúsevnum um 

landamark. Evnini vóru lýst í toll skjølunum sum verandi til annað brúk t.d. sum plantu tøð, men  

í veruleikanum snýr tað seg um rúsevni. 

Gigni

Gigni førdi fram, at tað er sera týdningarmikið, at tey, sum ætla sær at gera eitt arbeiði innan 

skúlans gátt, tosa saman, soleiðis at boðskapurin ikki verður ymiskur og harvið ineffektivur. 

Samandráttur 

Viðvíkjandi spurninginum um, hvat er til ráða at taka, ella hvat er neyðugt at gera nú, var tað  

semja um, at upplýsing er vegurin, men hendan upplýsing skal samskipast. Annað uppskot var, 3 

at foreldra bólkarnir í teimum stóru flokkunum verða aktiveraðir og møguliga koma við út í 

náttarlívið, so sum Náttarravnarnir longu gera.  

Pál Weihe 

Formaður 

Frásøgn frá fundi um rúsevnisstøðuna í Føroyum, hildin í Fólkaheilsuráðnum, tann 26. 

apríl 2010. 

Fólkaheilsuráðið hevði bjóðað umboðum fyri løgregluna, tollvaldið og  Heilsumálaráðið til 

fundar at gera eina meting av rúsevnastøðuni í Føroyum beint nú.  Tey sum vóru á fundi vóru:   

Karen Marie Olesen - fúti 

Bergleif Brimvík - politikommiserur 

Mikkjal Thomassen - narkoløgreglumaður 

Kjartan Dam Joensen - yvirtollari, TAKS 

Eyðun Mørkøre, stjóri - TAKS 

Katrin Gaard - fulltrúi, Heilsumálaráðið 

Pál Weihe - formaður, Fólkaheilsuráðið 

Katrin Mørkøre – samskipari, Fólkaheilsuráðið 

Jens Jensen – løgreglumaður, Fólkaheilsuráðið 

Løgreglan 

Løgreglan legði fram yvirlit yvir nøgdir av euforserandi evnum, sum hald er lagt á av politi og 

tollvaldi øll ørini frá 1988 til 2009. Løgreglan greiddi frá, at í 2009 var ein vøkstur í nøgdini av 

marihuana – frá grammum til kilo. Marihuanaið stavar frá tveimum plantagum her á landi – og 

tey 8 kg er metta nøgdin av marihuana. Eisini er stórur vøkstur í amfetamini, tí heili 2.991 g av 

meth-amfetamini, sum er sterkari enn vanligt amfetamin, varð halda lagt á.  Eisini ecstacy er  í 

vøkstri við 4.818 haldløgdum tablettum.  

Løgreglan segði frá, at sum heild var tað nú vorðið truplari at finna evnir, sum vórðu goymd sum 

tablettir og sum pulvur. Tað var truplari hjá hundunum at snodda seg fram til tey. Annars helt 

politiið, at tað var ein týðiligur vøkstur í hashplantasjum, t.v.s. at fólk innflyta fræ, sum verða 

dyrkað heima við hús. Her átti at verði kannað hvat skal til, til tess at gera innfluting av fræi, sum 

ikki kundi skjalprógvast at vera innflutt til ikki rúsandi endamál, ólógligt.  

Løgreglan heldur seg vera rímiliga væl mannaða við 4 av teimum íalt umleið 100 

løgreglufólkunum, sum bert taka sær av rúsevnismálum, umframt at tey fáa hjálp í dagliga 

arbeiðinum frá teimum, sum gera vanligt løgregluarbeiði, íroknað 1 hundaførara. Løgreglan 

ynskir sær tó at fáa enn betri møguleikar at brúka framkomna telefonavlurtingartøkni  í 

sporingini av teimum, sum fáast við at útbreiða rúsevni. Løgreglan er tó í sambandi við 

avvarðandi myndugleikar um hetta, og tað tykist nú mest at vera ein fíggjarligur spurningur at 

fáa optimala tøkni. 4 

Tollvaldið 

Frá tollvaldinum søgdu tey, at eftirlitið við innflutningi av rúsevnum er ein týdningarmikil 

uppgáva hjá teimum, og hendan uppgávan verður raðfest í fremstu røð, soleiðis at tollvaldið alla 

tíðina roynir at betra um møguleikarnar og amboðini at gera eftirlitið við. Annars meta tey ikki, 

at rúsevnastøðan er broytt nakað stórvegis hesi seinastu árini, heldur ikki í 2009 í mun til árini 

frammanundan. Tað er sum áður, persónar runt um í landinum, sum nýta rúsevni, tá tey eru til at 

fáa fatur á. Persónarnir eru sum oftast kendir fyri tað sama, bæði hjá politinum og hjá TAKS. 

Onkur av teimum fellir frá, og aðrir koma til. Talan er bæði um konufólk og mannfólk, tó flest 

mannfólk. Miðalaldurin á teimum 23 persónunum, sum tollvaldið hevði fatur á í 2009, var 30 ár, 

og av teimum vóru 2 konufólk. 

Hash er enn tað rúsevnið, sum TAKS oftast leggur hald á. Onnur rúsevnir eru smáar nøgdir av 

amfetamini og ecstacy. Tey rúsevnini eru veruliga komin fram í eftirlitinum, og tí er ongin í iva 

um, at tey verða brúkt meira og meira eisini av yngra ungdóminum, tí tað er meira ‘in’ og tey eru 

eisini skjótari og lættari at taka. Sterkari rúsevni sum kokain og heroin eru enn meira ókend. 

Flestu rúsevnini, sum tollvaldið kemur fram á, verða tikin í ferðafólkaeftirlitinum. Sum oftast er 

tað persónar, sum eru kendir frá rúsevnaumhvørvinum. Fleiri av teimum hava greitt frá, at til 

tíðir eru rúsevnini sera ring at fáa fatur á her, og tí fara teir sjálvir avstað eftir teimum. Fleiri av 

teimum hava havt rúsevni við sær innvortis, fyri at sleppa undan eftirlitinum. Antin svølgja tey 

rúsevnini ella stinga tey inn í kroppin. TAKS hevur frænir av, at tað er ein háttur, sum alt meiri 

og meiri verður nýttur. Tað er einki til hindurs fyri at svølgja eina nøgd uppá ½ kg av rúsevnum. 

Bara tann hátturin kann vera við til at nøkta ein stóran part av rúsevnanýtsluni í Føroyum. Tað 

kann vera ein av orsøkunum til, at minni er funnið í 2009 enn árini frammanundan, burtursæð frá 

tí stóru nøgdini av metamfetamini og ecstacy tablettum, sum vórðu ætlað til Íslands. Ynskiligt er 

tí, at myndugleikarnir, í tann mun tað ber til, altíð sleppa til hjá heilsuverkinum at skanna 

persónar fyri rúsevni.  

Niðurstøða

Niðurstøðan gjørdist, at í 2009 varð hald lagt á rættiliga fitt av amfetamini og ecstacy, sum varð 

ætlað til Íslands. Hinvegin er nøgdin av marihuana, sum verður framleidd her í landinum 

vaksandi. Løgreglan er rímiliga væl mannað, men vildi havt enn betri møguleikar til at brúkt 

meira framkomna lurtingartøkni til at staðfest nær og hvar veitara distributiónsnetið er virkið. 

Niðanfyri eru talvur frá tollvaldinum (tann ovara) og frá politinum. 

Tað varð eisini avtalað, at vit skulu bjóða inn til  ein størri fund, har sum ymiskir áhugabólkar 

luttaka, tað er: Blái krossur, Heilbrigdið, psykiatriska deild, Náttarravnarnir, møguliga eisini 

loyvishavarar frá teimum støðunum í Havn, har sum slíkt kann hugsast at koma fyri í 

náttarlívinum. Hesi verða boðin saman við myndugleikunum, t.v.s. løgregluni, tollvaldinum, 

Heilsumálaráðnum og Fólkaheilsuráðnum. Fundardagurin er ikki ásettur. 

Pál Weihe